قرص آهن در بارداری؛ آیا همه خانم‌های باردار باید قرص آهن مصرف کنند؟

مصرف قرص آهن در بارداری به خصوص برای خانم‌های باردار مبتلا به کم‌خونی اهمیت زیادی دارد. بیشتر آهن موجود در بدن ما در هموگلوبین یافت می‌شود. هموگلوبین اکسیژن را به تمام بافت‌ها و اندام‌های بدن منتقل می‌کند. زمانی که آهن کافی در خون وجود نداشته باشد، میزان هموگلوبین کاهش پیدا می‌کند و این می‌تواند اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها را کاهش دهد. از طرف دیگر در دوران بارداری حجم خون در بدن 2 برابر می‌شود و بخش زیادی از آن به سمت جنین و جفت حرکت می‌کند. کمبود آهن در بارداری موجب نقص عملکرد سیستم ایمنی در جنین می‌شود و روی رشد سیستم عصبی نوزاد نیز موثر است. اما قرص آهن در بارداری از هفته چندم استفاده می‌شود و چه فواید و عوارضی برای خانم‌های باردار دارد؟

منظور از کمبود آهن در بارداری چیست؟

به‌طورکلی زنان باردار و شیرده به 20 تا 30 میلی‌گرم آهن در طول روز نیاز دارند. در ابتدا و اواخر بارداری سطح هموگلوبین در مادران باردار باید بالای 11 گرم در دسی لیتر باشد. بین 3 تا 6 ماهگی نیز معمولا سطح هموگلوبین به 5 تا 10 گرم در دسی لیتر افت پیدا می‌کند که کاملا طبیعی است. زمانی که سطح هموگلوبین فرد کمتر از این مقدار باشد، پزشک از آزمایشی برای سنجش مقدار آهن استفاده می‌کند.

به‌طورمعمول کمبود هموگلوبین با کمبود آهن ارتباط مستقیم دارد. در برخی شرایط سطح هموگلوبین و آهن فرد در محدوده نرمال قرار دارد، اما سطح ذخیره آهن کمتر از حالت نرمال است. در این شرایط گفته می‌شود که فرد به کمبود آهن پنهان مبتلا شده است.

قرص آهن در بارداری برای چیست؟

کم‌خونی ناشی از فقر آهن در بارداری موجب ضعف سیستم ایمنی نوزاد می‌شود احتمال عفونت را افزایش می‌دهد. آمارها نشان می‌دهد، مادرانی که با کمبود آهن مواجه هستند، معمولا نوزادانی با وزن کمتر به دنیا آورند.

در طول بارداری تقریبا نیمی از آهن دریافتی شما به سمت جنین و جفت در حال رشد حرکت می‌کند. نیم دیگر آهن نیز برای افزایش میزان خون در سیستم گردش خون شما استفاده می‌شود و از شما در برابر زایمان محافظت می‌کند. در زایمان طبیعی تقریبا 500 میلی‌لیتر و در یک سزارین حدود 1000 میلی‌لیتر خون از بدن خارج می‌شود. این موضوع موجب کاهش ناگهانی حجم خون در بدن می‌شود.

مصرف مکمل آهن در بارداری به تامین خون بیشتر برای جلوگیری از کم‌خونی بعد از زایمان کمک می‌کند و با پر کردن ذخایر آهن از بروز کم‌خونی بعد از زایمان نیز جلوگیری می‌کند. در ادامه می‌توانید با دلایل مصرف قرص آهن در بارداری آشنا شوید.

• بهبود وزن گیری نوزاد
• کمک به رشد سیستم عصبی نوزاد
• جلوگیری از نقص سیستم ایمنی بدن نوزاد
• جلوگیری از کمبود آهن در نوزاد
• کاهش خطر ابتلا به کم‌خونی بعد از زایمان
• کاهش خطر نیاز به انتقال خون در زمان زایمان

قرص آهن در بارداری چه موقع مصرف شود؟

این که قرص آهن در بارداری از هفته چندم استفاده شود، با توجه به شرایط هر فرد متفاوت است. در دوران بارداری به دلیل نیازهای نوزاد در حال رشد و دو برابر شدن میزان خون در بدن، نیاز به آهن افزایش پیدا می‌کند. آمارها نشان می‌دهد که حدود 40 درصد از خانم‌ها با کمبود آهن روبرو هستند. طبق دستورالعمل وزارت بهداشت همه خانم‌های باردار باید بعد از پایان ماه چهارم بارداری یک عدد قرص آهن در روز مصرف کنند و تا 3 ماه پس از زایمان نیز باید به مصرف آن ادامه دهند.

در صورتی که کمبود آهن دارید و قصد دارید باردار شوید، بهتر است از زمانی که تصمیم گرفته‌اید تا 3 ماه اول بارداری قرص آهن مصرف کنید. اگر با مصرف این قرص در بارداری دچار تهوع می‌شوید، می‌توانید قرص را همراه با غذا میل کنید تا عوارض آن کاهش پیدا کند.

آیا همه خانم‌های باردار باید از قرص آهن استفاده کنند؟

بسیاری از خانم‌های باردار بدون مشورت با دکتر زنان و زایمان یا مشاوره تلفنی متخصص زنان از همان ابتدا شروع به مصرف قرص آهن در بارداری می‌کنند، زیرا گمان می‌کنند که بدن در این دوران به آهن بیشتری نیاز دارد. اما حقیقت این است که فردی که به کم‌خونی مبتلا نیست، لازم نیست از قرص آهن استفاده کند. این افراد می‌توانند پس از پایان ماه چهارم مصرف قرص آهن را شروع کنند تا ذخایر آهن بدن برای زایمان پر شود و فرد بعد از زایمان با مشکل روبرو نشود.

به خاطر داشته باشید که کم‌خونی خفیف هیچ مشکلی برای نوزاد ایجاد نمی‌کند، اما معمولا بیشتر خانم‌ها بعد از زایمان دچار کم‌خونی می‌شوند و به همین دلیل بهتر است با نظارت پزشک از قرص آهن استفاده کنند.

عوارض قرص آهن در بارداری

قرص آهن در کنار همه مزیت‌هایی که برای خانم‌های باردار دارد، باید در حد متعادل و به‌اندازه مصرف شود. همان‌طور که کمبود آهن برای مادران باردار مشکل‌ساز است، زیاد شدن آهن در بدن نیز می‌تواند عوارضی جدی در بدن ایجاد کند. از طرف دیگر حساسیت به قرص آهن در بارداری موجب یبوست، حالت تهوع، استفراغ و اسهال می‌شود. زمانی که قرص آهن با معده خالی مصرف شود، ممکن است به پوشش معده آسیب وارد کند و خطر بروز مشکلات گوارشی را افزایش دهد.

برخی متخصصان توصیه می‌کنند که مکمل‌های آهن بهتر است به جای مصرف هر روزه، این قرص‌ها را در دوزهای بالاتر و برای 1 یا 2 بار در هفته مصرف شوند. با مصرف کمتر اما مداوم قرص آهن عوارض این قرص کاهش پیدا می‌کند و مشکلات کمتری برای خانم‌ها ایجاد می‌شود. فراموش نکنید که مصرف آهن برای مادران باردار اهمیت زیادی دارد و در کنار عوارض جانبی آن لازم است به منظور افزایش ذخیره آهن و همچنین جلوگیری از کمبود آهن در بارداری استفاده شود.

نکاتی برای مصرف صحیح قرص آهن در بارداری

• قبل از باردار حتما از وضعیت کبود آهن و هموگلوبین خون خود مطلع شوید و مصرف مکمل‌های آهن را شروع کنید.
• قبل از مصرف قرص آهن ابتدا به میزان دوز آهن موجود در آن توجه کنید.
• مصرف قرص آهن ممکن است در سه ماهه اول بارداری موجب تهوع صبحگاهی شود. می‌توانید در این مدت چند هفته صبر کنید و در سه ماه دوم و سوم از این مکمل‌ها استفاده کنید.
• در صورتی که مصرف قرص آهن یبوست شما را تشدید می‌کند، می‌توانید غذاهای غنی از آهن و فیبر مثل اسفناج، لوبیا و غلات سبوس مصرف کنید و مصرف قرص آهن را کاهش دهید.
• بعد از زایمان مصرف قرص آهن را متوقف نکنید و تا چند هفته حتما از آهن استفاده کنید تا به خاطر خون از دست رفته دچار مشکل نشوید.

سخن نهایی

کمبود آهن در دوران بارداری بسیار شایع است و می‌تواند مشکلات جدی را برای سلامت مادر و جنین ایجاد کند. اگر قصد باردار شدن دارید و یا از کمبود آهن رنج می‌برید، می‌توانید همین حالا با یکی از متخصصین داخلی یا متخصصین زنان در مورد مصرف آهن و چگونگی مصرف آن صحبت کنید.

منبع:درمانكده