خوردن چه تنقلاتی باعث اسهال می‌شود؟ + نحوه درمان

بنابراین ما در این مطلب به معرفی غذاهای اسهال آور می‌پردازیم و سپس غذاهایی که برای درمان اسهال به کار می‌روند را بررسی می‌کنیم.

اسهال چیست؟

رفتن به دستشویی و اجابت مزاج، بخش طبیعی زندگی هر انسان است. با این حال گاهی اوقات، روند خروج مواد زائد از بدن شما تغییر می‌کند. هنگامی که مدفوع شل یا آبکی دارید، به آن اسهال می‌گویند. اسهال یک بیماری بسیار شایع است و می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد و معمولا طی یک تا سه روز خود به خود از بین می‌رود. وقتی اسهال دارید، ممکن است نیاز داشته باشید به دفعات زیاد و سریع به دستشویی بروید. همچنین ممکن است احساس نفخ، گرفتگی زیر شکم و گاهی اوقات حالت تهوع داشته باشید.
اگرچه اکثر موارد اسهال به خودی خود محدود می‌شود، اما گاهی اوقات می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. کم آبی بدن، نارسایی کلیه و از دست دادن سدیم و پتاسیم از جمله عوارض اسهال هستند. برای جایگزینی مایعات از دست رفته باید مقدار زیادی مایعات بنوشید. اگر کم آبی برطرف نشود، می‌تواند به یک مسئله جدی تبدیل شود.

چه چیزی باعث اسهال می شود؟

علت اکثر اسهال‌هایی که سریعا خوب می‌شوند، مشخص نیست. اما شایع ترین علت اسهال، ویروسی است که روده شما را آلوده می‌کند. به طور کلی، علل احتمالی اسهال می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
• عفونت توسط باکتری
• غذاهای مضر و مختل کننده سیستم گوارش
• آلرژی و عدم تحمل به برخی غذاها (بیماری سلیاک یا عدم تحمل لاکتوز)
• داروها
• پرتو درمانی
• جذب ضعیف غذا

معرفی انواع غذاهای اسهال آور

همانطور که عنوان شد، گاهی غذاها نیز از علل اصلی اسهال محسوب می‌شوند. غذاهای مختلف حتی در افرادی که عدم تحمل غذایی ندارند، می‌توانند باعث اسهال شوند. محرک‌های غذایی خاص در بین افراد مختلف فرق دارد، ولی با این حال برخی از رایج‌ترین آنها شامل موارد زیر می‌شوند:

1. غذاهای تند
غذاهای تند از شایع ترین غذاهای اسهال آور محسوب می‌شوند. این امر به ویژه در مورد ادویه‌های قوی که بدن شما به آنها عادت ندارد، محتمل‌تر است. فلفل قرمز و ادویه کاری از جمله مهمترین آنها به حساب می‌آیند. در فلفل قرمز ماده‌ی شیمیایی به نام کپسایسین است که حرارت فلفل از آن ناشی می‌شود.
در حالی که کپسایسین می‌تواند مزایای سلامتی مختلفی مانند درمان درد و آرتریت داشته باشد، اما یک محرک قوی است. کپسایسین می‌تواند پوشش معده را در طول هضم تحریک کند. هنگامی که کپسایسین را در مقادیر زیادی مصرف کنید، می‌تواند باعث استفراغ، درد شکم و اسهال شود.

2. شیرین‌کننده‌های مصنوعی
برخی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی و جایگزین‌های مواد قندی، می‌توانند دستگاه گوارش را مختل کنند. در واقع روی بسته‌بندی برخی از این غذا نوشته شده است که ملین هستند و مصرف زیاد می‌تواند عوارضی را در پی داشته باشد. برخی از این غذاها عبارت‌اند از:
• آدامس
• آب نبات و دسرهای بدون شکر
• نوشابه‌های رژیمی
• غلات کم قند
• چاشنی‌های کم قند، مانند خامه قهوه و سس کچاپ

3. شیر و سایر لبنیات
همه ما شیر را به عنوان یکی از مهمترین مواد غذایی اسهال آور می‌شناسیم و شاید حداقل چندین بار با نوشیدن شیر دچار اسهال شده باشیم. اما اگر به طور مدام بعد از نوشیدن شیر یا خوردن لبنیات اسهال شده‌اید، ممکن است به عدم تحمل لاکتوز مبتلا باشید. بسیاری از مردم نمی‌دانند که به عدم تحمل لاکتوز مبتلا هستند.
عدم تحمل لاکتوز به این معنی است که بدن شما آنزیم‌های لازم برای تجزیه برخی قندهای موجود در لبنیات را ندارد. بدن شما به جای تجزیه آن، این قندها را خیلی سریع و اغلب به شکل اسهال دفع می‌کند.

4. آجیل
در برخی از انواع آجیل، ترکیباتی به نام فیتات و تانن وجود دارند که هضم آن را سخت می‌کنند. علاوه بر این ترکیبات، چربی آجیل تقریبا بالا است و خوردن زیاد چربی سریعا شما را دچار اسهال می‌کند. آجیل خام حاوی ترکیبات مختلفی است که در هضم غذا اختلال ایجاد می‌کنند. بنابراین با اینکه آجیل ارزش غذایی بالایی دارد، ولی جزو تنقلات اسهال آور محسوب می‌شود و باید در خوردن آن تعادل را رعایت کنید.

5. قهوه و کافئین‌های دیگر
اما وقتی صحبت از لیست مواد غذایی اسهال آور می‌شود، نباید از انوع خوراکی‌های کافئین‌دار غافل شد. در واقع، کافئین موجود در قهوه یک محرک است. به شما احساس هوشیاری می‌دهد و همچنین سیستم گوارشی شما را تحریک می‌کند. بسیاری از مردم خیلی زود پس از نوشیدن یک فنجان قهوه، باید حتما اجابت مزاج کنند.
نوشیدن 2 تا 3 فنجان قهوه یا چای در روز اغلب می‌تواند باعث اسهال شود. علاوه بر این، بسیاری از مردم سایر محرک‌های گوارشی مانند شیر، جایگزین‌های شکر یا خامه را به قهوه خود اضافه می‌کنند که اثر ملین آن چندین برابر می‌شود.
برای برخی افراد، حتی قهوه بدون کافئین می‌تواند روده را به دلیل سایر مواد شیمیایی موجود در قهوه تحریک کند. استفاده از جایگزین‌های لبنی مانند شیر جو دوسر، می‌تواند اثرات ملین قهوه را کاهش دهد. به غیر از قهوه، سایر غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌توانند باعث اسهال یا شل شدن مدفوع شوند.
کافئین به طور طبیعی در شکلات وجود دارد، بنابراین هر محصولی با طعم شکلات می‌تواند حاوی کافئین پنهان باشد. غذاها و نوشیدنی‌های رایج حاوی کافئین شامل موارد زیر می‌شوند:
• کولا و سایر نوشابه‌های گازدار
• چای سیاه
• چای سبز
• نوشیدنی‌های انرژی‌زا
• شکلات داغ
• محصولات با طعم شکلات

البته اگر شما این مواد را در حد تعادل مصرف کنید یا در برنامه روزانه شما باشند، احتمالا دچار اسهال نمی‌شوید و می‌توانید از خوردن آنها لذت ببرید.

6. سیر و پیاز
آب موجود در سیر و پیاز به گونه‌ای است که وقتی توسط اسید موجود در معده تجزیه می‌شود، می‌تواند گاز آزاد کند و باعث تحریک روده شود. سیر و پیاز حاوی کربوهیدراتی به نام فروکتان هستند که بدن برای هضم آن مشکل دارد. آنها همچنین حاوی فیبر نامحلول هستند که می‌تواند غذاها را سریع‌تر در دستگاه گوارش حرکت دهد. الکل‌های موجود در قند برخی از غذاها که در سیر و پیاز هم وجود دارند، باعث اسهال می‌شود.

7. کلم بروکلی و گل کلم
کلم بروکلی و گل کلم سرشار از مواد مغذی و فیبر گیاهی هستند. این سبزیجات فواید زیادی برای سلامتی دارند، اما دستگاه گوارش ممکن است در پردازش آنها با مشکل مواجه شود. اگر به خوردن مقادیر زیاد فیبر عادت ندارید، مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به یبوست، ایجاد گاز یا اسهال شود. سعی کنید با وعده‌های کوچک شروع کنید و مصرف فیبر خود را به آرامی افزایش دهید.

8. فست فود
غذاهای چرب یا سرخ شده، حاوی چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس هستند. این غذاها می‌توانند باعث اسهال یا تشدید علائم شوند، زیرا بدن در تجزیه آنها مشکل دارد. فست‌فودهای رایج که چربی اشباع شده بالایی دارند و جزو غذاهای اسهال آور محسوب می‌شوند، عبارت‌اند از:
• سیب زمینی سرخ کرده
• مرغ سرخ شده
• برگر و بیکن

اسهال چگونه درمان می‌شود؟

در بیشتر موارد، می‌توانید اسهال خفیف و بدون عارضه را در خانه درمان کنید. برخی قرص‌های ضد اسهال موجود در داروخانه‌ها در این موارد به طور سریع عمل می‌کنند. با این حال، داروهای بدون نسخه همیشه راه‌حل مناسبی نیستند. اگر اسهال شما ناشی از عفونت یا انگل باشد، باید برای درمان به پزشک متخصص مراجعه کنید. یادتان باشد که اگر تب یا خون در مدفوع خود دارید، از داروهای بدون نسخه برای اسهال استفاده نکنید.
هنگامی که اسهال برای مدت طولانی (چند هفته) طول بکشد، پزشک ممکن است یکی از راه‌های درمانی زیر را پیشنهاد بدهد:

1. آنتی بیوتیک ها: در برخی از موارد، آنتی بیوتیک برای درمان عفونت یا انگلی که باعث اسهال می‌شود، به کار می‌رود.

2. دارو برای یک بیماری خاص: اسهال می‌تواند نشانه‌ای از چندین بیماری دیگر باشد که شامل سندرم روده تحریک‌پذیر، بیماری التهابی روده، کولیت میکروسکوپی یا رشد بیش از حد باکتری می‌شود. هنگامی که علت اسهال مشخص شد، معمولا راحت‌تر می‌توان آن را درمان کرد.

3. پروبیوتیک‌ها: پروبیوتیک‌ها در دسته باکتری‌های مفید قرار می‌گیرند که گاهی اوقات برای مبارزه با اسهال استفاده می‌شوند. البته شاید در همه موارد اثر نکند، ولی پزشک این روش را نیز امتحان می‌کند. همیشه قبل از شروع پروبیوتیک یا هر نوع مکملی برای از بین بردن اسهال، حتما ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

غذاهای مفید برای اسهال

ما در ابتدای مقاله به بررسی غذاهای اسهال آور پرداختیم، ولی در مقابل برخی از غذاها هستند که برای درمان اسهال مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل موارد زیر می‌شوند:
• موز
• برنج سفید
• سس سیب
• نان تست تهیه شده از نان سفید
این غذاها را تحت عنوان رژیم بارت می‌شناسند و به طور کلی آنها برای بیماری‌های گوارشی بهترین گزینه درمانی هستند. مقدار فیبر موجود در این غذاها کم است، بنابراین سیستم گوارشی را تشدید نمی‌کنند. همچنین آنها چسبنده هستند، بنابراین به سفت شدن مدفوع کمک می‌کنند. شما می‌توانید این مواد را ترکیب کنید تا اثرگذاری آنها سریع‌تر شود. مثلا کمی موز یا سس سیب را با نان تست میل کنید. در ضمن، بیماری اسهال باعث می‌شود میزان زیادی پتاسیم از بدن خارج شود. اما وجود پتاسیم برای بدن ضروری است و ما پیش‌تر درباره علل نیاز بدن به پتاسیم صحبت کرده‌ایم. بنابراین با خوردن موز، کمبود پتاسیم‌تان بر طرف می‌شود، زیرا موز پتاسیم بالایی دارد.
علاه بر رژیم بارت، جهت درمان اسهال می‌توانید غذاهای دیگری را مصرف کنید که شامل موارد زیر می‌شوند:
• غلات پخته شده، مانند بلغور جو دوسر
• آب سیب بدون افزودنی‌های قندی
• سیب زمینی پخته یا آب پز

نوشیدن مایعات زیاد می‌تواند به شما کمک کند هیدراته بمانید و مایعات از دست رفته را جایگزین کنید. برخی از بهترین مایعات شامل موارد زیر می‌شوند:
• آب سبزیجات
• عصاره مرغ یا گوشت گاو (بدون چربی)
• چای کم کافئین
پس از شروع بهبودی، می‌توانید غذاهایی مانند تخم‌مرغ و سبزیجات پخته شده را به این لیست اضافه کنید.

درمان اسهال با آجیل

کمی قبل‌تر گفتیم که آجیل باعث اسهال می‌شود، اما خوب است بدانید که همه آجیل‌ها اسهال آور نیستند و برخی از آنها می‌توانند به درمان این بیماری کمک کنند. پسته یکی از بهترین انواع آجیل برای درمان اسهال است، زیرا پسته منبع مهمی از ویتامین‌ها را شامل می‌شود. این آجیل به راحتی هضم می‌شود و اختلالی در دستگاه گوارش ایجاد نمی‌کند. پسته اگر خوب جویده شود، بافت نرمی دارد و به دلیل داشتن فیبر فراوان، از کار کردن بیش از حد دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند. به طوری که در 24 ساعت اول اسهال بسیار موثر است و فرد احساس آرامش می‌کند.
علاوه بر پسته، بادام نیز در درمان اسهال اثر دارد. خوردن 10 عدد بادام در روز می‌تواند برای کاهش و درمان یا پیشگیری از اسهال مفید باشد. خوردن این مقدار بادام در طول روز، بدن را متعادل نگه می‌دارد و به دلیل داشتن فیبر بالا می‌تواند سیستم گوارشی را تنظیم کند و بهبود بخشد. البته باید هنگام خوردن آجیل اعتدال را رعایت کنید. زیرا آجیل های حاوی منیزیم می‌توانند باعث اسهال شوند.

جمع‌بندی
ما در این مطلب به بررسی غذاهای اسهال آور و غذاهای مفید برای اسهال پرداختیم. این غذاها معمولا بسیار مفید هستند و سریعا علائم را از بین می‌برند. ولی با این حال اگر به این بیماری مبتلا شدید و در طولانی مدت نتوانستید آن را درمان کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. زیرا همانطور که عنوان شد، اسهال طولانی مدت می‌تواند نتایج بدی را در بدن به وجود آورد و گاهی خود درمانی مشکلات بیشتری را ایجاد می‌کند.