آنوپيلي چيست/سلامت

«وقتي نازنين متولد شد هيچ مويي روي سرش ديده نمي‌شد. حتي ابروهاي بسيار کم‌پشتي هم داشت به‌طوري که مي‌توانستم تعداد تارهاي موي ابرويش را بشمارم. اوايل زياد نگران نبودم ولي وقتي بزرگ‌تر ‌شد و او را با بچه‌هاي ديگر با موهاي پرپشتشان مقايسه مي‌کردم، نگراني‌هايم بيشتر مي‌شد. به يک متخصص پوست مراجعه كرديم. دکتر گفت مشکل دخترم ژنتيکي است و خيلي بعيد به نظر مي‌رسد در آينده مو دربياورد. به متخصصان متعددي مراجعه کردم ولي نتيجه‌اي نگرفتم. حالا نازنين 2 سال و نيمه است و فقط 3-2 تار موي ظريف روي سرش ديده مي‌شود. هنوز هم باور نمي‌کنم که دخترم بايد بدون مو زندگي کند و همچنان به دنبال راه‌حلي هستم. حتي جرات به دنيا آوردن فرزند دوم را ندارم…» اينها بخشي از حرف‌هاي يك مادر است که نظر کارشناسان «سلامت» را درباره مشكل دخترش (نازنين) پرسيده است.

مو در بدن چه وظيفه‌اي دارد؟

موي بدن انسان بر‌خلاف حيوان نقش مهمي در حياتش ايفا نمي‌کند، اما نقشي که در بدن انسان دارد، تاثير در حس لمس است. مثلا وزش باد و نسيم را که بسيار ملايم است، ممکن است گيرنده‌هاي پوستي به تنهايي خوب حس نکنند ولي با حرکت موها، حس وزيدن باد روي پوست تامين مي‌شود. گاهي با نشستن حشره‌اي سبک گيرنده‌ها فعال نمي‌شوند ولي حرکت مو پوست را حساس و احساس ايجادشده را به مغز منتقل مي‌‌کند. مورد بعدي قدرت ترميم پوست است که در ريشه موها وجود دارد. تمام زخم‌هاي ايجاد شده در بدن که نزديک به فوليکول مو قرار دارند، خيلي بهتر ترميم‌ مي‌شوند. بهترين ترميم‌ها را در پرتراکم‌ترين قسمت بدن يعني صورت و سر مي‌بينيم و کم‌تراکم‎ترين موها را در ناحيه انگشتان دست و پا.

دکتر حسين طباطبايي

استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران

آنوپيلي چيست؟

متاسفانه با اين شرح‌حال کوتاه نمي‌توان مشکل اين کودک را بررسي کرد اما به‌نظر مي‌رسد بيماري او آنوپيلي (فقدان مو) باشد، بيماري بسيار نادري که ميزان بروز آن حدود يک نفر از هريک ميليون تولد زنده است. در اين بيماران احتمال مو درآوردن در آينده نيز معمولا بسيارکم است. البته ژن آن غالب نيست که از پدر و مادر به فرزندان برسد پس اين خانم نبايد نگران ابتلاي فرزندان ديگرش باشند. البته ممکن است در نسل‌هاي ‌آينده اين خانواده، کودک ديگري با اين وضعيت متولد شود. آنوپيلي‌ فقط از نظر جنبه زيبايي مهم است ولي گاهي در آزمايش‌ها يا معاينه باليني بيمار، مشکلات ديگري ديده مي‌شود که احتمال وجود يک نشانگان را مطرح مي‌کند. نشانگان به مجموعه علائمي گفته مي‌شود که ربطي به هم ندارند و همراه با اختلال ژنتيکي ظاهر مي‌شوند. يعني ممکن است علاوه بر طاسي سر کودک، علائم ديگري ديده شود. پس ترتيب و رنگ دندان‌ها، ناخن‌ها، چشم، ابرو و مژه‌هاي اين دختر كوچك هم بايد كاملا معاينه شود. نمونه‌برداري از پوست سر هم نياز است تا ببينيم همان قسمتي از سر کودک که چند تار موي ظريف درآمده ريشه مويي وجود دارد و آيا مي‌توان با اين فوليکول‌ها کاري انجام داد يا نه. اگر مشكل فقط آنوپيلي باشد، به احتمال زياد تا آخر عمر مويي روي سر کودک رشد نخواهدکرد. اگر هم نشانگان باشد و علائم ديگري هم همراه بي‌مويي وجود داشته باشد، کار دشوارتر خواهدشد. تشخيص بعضي از نشانگان‌ها به آزمايش‌هاي تخصصي نياز دارد و وقت و هزينه زيادي مي‌برد حتي ممکن است مطالعات ژنتيکي لازم باشد چون ممکن است بعد از بلوغ، نشانه‌هاي جديدي به نشانه‌هاي قبلي اضافه شود.

دکتر سيدمسعود داودي
هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي بقيه‌ا…

پيوند مو جواب مي‌دهد؟

اگر ناحيه ابروي اين كودك هم موي بسيار خوبي داشته باشد، نمي‌توان آن را به سر انتقال داد چون موي ابرو ماهيتي دارد که در بهترين حالت کمتر از يک بند انگشت رشد مي‌کند. حتي برعکس آن هم قابل‌توصيه نيست چون موي سر رشد سريع و زيادي دارد و با انتقال به ابرو مشکلات و بي‌نظمي در شکل ابرو به‌وجود مي‌آورد. گرچه چنين پيوندي گاهي براي افرادي که ابرو ندارند انجام مي‌شود ولي زيبايي چنداني حاصل نمي‌شود. شايد اين سوال پيش آيد که آيا مي‌توان از فرد ديگري فوليکول مو گرفت و به موهاي نازنين پيوند زد؟ بايد گفت اين نوع از پيوند هم شدني نيست، البته نه به‌دليل پيشرفت نكردن علم درباره پيوند مو، بلکه در پيوند مو از فردي به فرد ديگر، مسائل سلامت مطرح مي‌شود. در مواقعي که اعضايي مانند کبد يا کليه پيوند زده مي‌شود، حيات بيمار به عضو پيوندي وابسته است و ارزش اين خطر را دارد که گيرنده تا آخر عمر از داروهاي کورتوني و ضعيف‌کننده سيستم ايمني استفاده کند. اين داروها قطعا عارضه‌دار هم هستند که يکي از عوارض اصلي ناتواني بدن در برابر عفونت‌هاست اما درباره موهاي سر، وقتي مي‌توان با استفاده از کلاه‌گيس جايگزيني براي مو پيدا کرد، لزومي براي انجام اين کار خطرناك براي يک کودک 2 ساله يا يک فرد بزرگسال نيست. هر عضوي از فرد ديگر حتي به کوچکي يک فوليکول، اگر از نظر ژنتيکي هم تشابه زيادي به بيمار داشته باشد، واکنشي مانند پيوند عضو در بدن ايجاد مي‌کند؛ يعني سلول‌هاي دفاعي بدن با عضو جديد مانند بيگانه رفتار مي‌کنند و سعي در بيرون راندن آن از بدن خواهند کرد. پس در چنين شرايطي که جسم بيمار در خطر نيست و فقط جنبه زيبايي مطرح است، انجام پيوند مو از فردي به فرد ديگر اصلا ضرورت ندارد.