با بهار و گیاهان این فصل/گیاهان دارویی

انواع چایهای گیاهی، گیاهان صحرائی و نقش آن در سلامت، گیاهان بهاری، به جای چای چه بنوشیم؟

در میان گیاهانی که در بهار می رویند و رشد می کنند، سبزی های صحرایی به لحاظ ویژگی های خاص خود در درمان های خانگی و آشپزخانه ممتاز هستند.

گیاهانی که طبیعت باسخاوت دراختیار موجودات زنده قرار می دهد، آنقدر متنوع و گوناگون است که برای شناسایی باید آنها را برحسب کاربرد و ویژگی های فصلی و اقلیمی به دسته ها و گونه های مختلف دسته بندی کرد.

بهار فصل رشد و رویش گیاهانی است که بیشترین کاربرد را از نظر دارویی و غذایی در طب سنتی و غذاهای محلی و سنتی داراست.

در میان گیاهانی که در بهار می رویند و رشد می کنند، سبزی های صحرایی به لحاظ ویژگی های خاص خود در درمان های خانگی و آشپزخانه ممتاز هستند.

برخی از سبزی های صحرایی در غذاهایی مانند: آش، کوکو، پلو، کوفته و سالاد مورداستفاده قرار می گیرند و بخشی از آنها به عنوان درمان دارویی، تقویت کننده، آرام بخش و در مصارف بهداشتی و آرایشی کاربرد دارند.

سبزیجات صحرایی طیف گسترده ای از گیاهان هستند که در مناطق مختلف و با نام های متفاوت شناخته و مورداستفاده قرار می گیرند و بومی منطقه خودند. اما گروهی از آنها که در بیشتر مناطق وجود و در مصارف غذایی عمومیت بیشتری دارند، عبارتند از:

بابونه

پونه و پونه کوهی

شاهی آبی یا علف چشمه (بولاق اوتی)

چای کوهی (توکلیجه) یا سبزی کوفته

شنگ

غازایاقی

سوسنبر (نعنای فلفلی)

تره بیابانی

مرزه کوهی

والک

و به جز این ها

● سبزی های صحرایی آشپزخانه ها

این روزها در اغلب شهرهای بزرگ و کوچک در فروشگاه ها محصولات سبز و در کنار سبزیجات فرنگی، گونه های مختلف سبزی های صحرایی را می بینیم که یا بومی همان دیار هستند یا به علت استقبال در مصارف آشپزی از نقاط دیگر تهیه و عرضه می شوند.

بولاغ اوتی، شاهی آبی (علف چشمه (officinale Nasturtium) شاهی آبی کف پوش و فرش زمردین چشمه سارها است.

این گیاه در چشمه سارهای کوچک و نواحی مرداب ها زیاد دیده می شود. از این رو به آن شاهی آبی نیز می گویند.

طبع شاهی آبی گرم و تر است. این گیاه دارای ویتامین هایE ،C ،B ، و به ویژه ویتامینB۱ و املاح کلسیم، سدیم، گوگرد و پنی سیلین طبیعی است. مصرف این گیاه در درمان های خانگی (طب سنتی) بیش از همه برای دیابتی ها توصیه شده است. این گیاه علاوه بر درمان قند، در درمان ناراحتی های پوستی مانند اگزما و خارش نیز کاربرد دارد. همچنین مصرف آن از ریزش مو جلوگیری می کند و دردهای قاعدگی و مفصلی مزمن را آرام می سازد. بولاق اوتی دارای اثر آرام کننده در دردهای عصبی است و در درمان بیماری های کلیه و کبد نقش ویژه ای دارد.

این گیاه تصفیه کننده خون، مقوی معده، اشتهاآور و مدر شناخته شده است. همچنین دارویی انرژی زا و نیروبخش برای بیماران خسته و افراد ضعیف است.

شاهی آبی نفخ و زخم سیستم گوارشی به ویژه روده را بهبود می بخشد، از سکته مغزی (به دلیل داشتن آسپرین طبیعی) جلوگیری می کند و نیروی جنسی را افزایش می دهد. همچنین از ریزش مو و شکستن ناخن جلوگیری می کند. (به دلیل داشتن کلسیم، ویتامین ها و املاح مفید دیگر) در سرطان سینه از بولاق اوتی به عنوان داروی کمکی و پیشگیری کننده یاد شده است. این گیاه در ناراحتی های سیستم تنفسی مانند آسم و سل ریوی به ویژه در درمان برونشیت کاربرد درمانی دارد.

مصرف این سبزی باارزش باعث طول عمر می شود (به دلیل تقویت عمومی و پیشگیری از بیماری ها و داشتن مواد، املاح و ویتامین های ضروری بدن).

در طب سنتی، از شاهی آبی در درمان نقرس و راشیتیسم و رماتیسم استفاده می شده و هم اکنون نیز گیاه درمانگرها به دیده اعجاز به آن می نگرند.

این سبزی خون را تصفیه می کند و جلوی خونریزی اعضا را می گیرد. این گیاه به دلیل تصفیه کردن خون، کدورت پوست را برطرف کرده، باعث سرخ شدن پوست صورت می گردد.

علف چشمه به دلیل مدر بودن، سنگ های کلیه را دفع می کند.

به علاوه، دوست خوب کبد است و یرقان را درمان می کند. همچنین تب های عفونی را برطرف می سازد (همراه با عناب) و طحال را تقویت می کند.

بخورید و بنوشید، اما اسراف نکنید

زیاده روی در مصرف شاهی آبی (اگرچه دارای خواص مفید بی شماری است.) نیز همانند سایر خوراکی ها عوارض جانبی دارد.

مصرف بیش از حد شاهی آبی سبب ایجاد مضرات زیر می شود:

بواسیر

مشکلات در زنان حامله

افزایش سودا

سو»مزاج

اسپاسم مثانه و رحم

ناراحتی حلق

ورم پروستات (زیاده روی در مصرف)

کلیه (زیاده روی در مصرف)

مصارف غذایی شاهی آبی

به جز مصارف دارویی، می توان از آب شاهی آبی به صورت (آب سبزی) به شکل ساده و یا شربت، در رژیم های غذایی برای ناراحتی های دستگاه هاضمه و چاقی استفاده کرد.

چای بولاغ اوتی اگر جایگزین یک وعده نوشیدنی چای روزانه شود، در پیش گیری و درمان بسیاری از ناراحتی ها نقش داشته، به عنوان یک تونیک (تقویت کننده) باعث شادابی و رفع خستگی می گردد.

از شاهی آبی می توان در سالاد استفاده کرد.

همچنین از این گیاه می توان به صورت تازه و خشک در آش ها (سوپ ها) و کوکوها استفاده کرد.

شاهی آبی از تیره شاهی ها و تره تیزک ها است و در سبزیجات مصرفی روزانه می توان آن را به سبزی خوردن افزود.

منبع:پرشین وی