کد خبر : 9678
تاریخ انتشار : شنبه 8 شهریور 1393 - 9:17

اهمیت پیشگیری از پوکی استخوان يا استئوپروز/سلامت

اهمیت پیشگیری از پوکی استخوان يا استئوپروز/سلامت

پوکی استخوان يا استئوپروز ( osteoporosis ) بيماری شايعی است و ميزان ابتلا در زن ها چهار برابر مردان است. پوکی استخوان فرد را مستعد شکستگی استخوان می کند. شايع ترين استخوان هايی که دچار شکستگی می شوند استخوان لگن و مهره های ستون فقرات می باشند. استئوپروز به دو نوع اوليه و ثانويه طبقه

پوکی استخوان يا استئوپروز ( osteoporosis ) بيماری شايعی است و ميزان ابتلا در زن ها چهار برابر مردان است. پوکی استخوان فرد را مستعد شکستگی استخوان می کند. شايع ترين استخوان هايی که دچار شکستگی می شوند استخوان لگن و مهره های ستون فقرات می باشند. استئوپروز به دو نوع اوليه و ثانويه طبقه بندی می شود: عواملی که در بروز نوع اوليه دخالت دارند عبارتند از جنس و سن. در نوع ثانويه علتی برای ايجاد پوکی استخوان مثل دارو يا يک بيماری زمينه ای وجود دارد. 

استئوپروز به دليل افت هورمون های جنسی

در زنان چند سال پس از يائسگی اتفاق می افتد. ستون فقرات، لگن و قسمت فوقانی استخوان ران شايعترين استخوان هايی هستند که گرفتار می شوند. اين نوع پوکی استخوان در مردان به ندرت اتفاق می افتد و انتهای استخوان ساعد و ستون فقرات کمری محل شايع اين نوع ابتلاء است.

استئوپروز به دليل افزايش سن

از سن 70 سالگی به بعد ايجاد می شود. بسياری از زنان مبتلا بين 50 تا 80 سالگی دچار کوتاهی قد می شوند. اگر چه پوکی استخوان ناشی از سن در هر دو جنس اتفاق می افتد، اما ميزان بروز آن در زنان به دليل برخورداری از توده ی استخوانی کمتر و طول عمر طولانی تر نسبت به مردان بيشتر است. شکستگی ممکن است در طی يک فعاليت عادی مانند بلند کردن يک ساک خوار و بار اتفاق افتد ولی بيشتر شکستگی های لگن در اثر سقوط ايجاد می شود. شکستگی لگن در 20 درصد زنان يائسه اتفاق می افتد. اگرچه شکستگی لگن ويژه ی استئوپروز ناشی از سن است اما شکستگی ستون فقرات نيز در اين نوع پوکی استخوان نادر نيست. شکستگی ستون فقرات معمولا” موجب درد در ناحيه ی پشت، کوتاهی قد و بدشکل شدن ستون فقرات می گردد.

علل و عوامل خطر

استئوپروز يک اختلال ناهمگون پيچيده است که عوامل خطر متعددی در طول زندگی در ايجاد آن نقش دارند. کاهش توده ی استخوانی در تمام انواع استئوپروز مشهود است اما تفاوت در تشکيل يا جذب استخوان موجب شکل گيری انواع مختلف استئوپروز می شود يعنی گاهی بازجذب استخوان تشديد يافته است مانند اتفاقی که در يائسگی به وقوع می پيوندد و يا تشکيل توده ی استخوانی کاستی دارد. عوامل خطر ابتلاء به پوکی استخوان شامل موارد زير است:

•سن مخصوصا” سنين بعد از 60 سالگی

•قطع قاعدگی مخصوصا” در زنان ورزشکار

•کاهش هورمون جنسی مردانه به علت کم کاری غدد جنسی در مرد

•کشيدن سيگار

•کاهش هورمون جنسی زنانه به علت يائسگی يا برداشتن زودرس تخمدان ها

•افراط در مصرف الکل، کافئين يا فيبر

•جنس مؤنث

•سابقه ی فاميلی پوکی استخوان

•دريافت ناکافی کلسيم يا ويتامين D

•ورزش نکردن

•استفاده طولانی مدت از داروها ( ليست داروها در ادامه ارائه می گردد )

•لاغری

الکل و سيگار

دو نوع سلول در استخوان داريم. سلول های استخوان ساز يا استئوبلاست و سلول های استخوان خوار يا استئوکلاست. احتمالا” سيگار و الکل اثرات سمی بر روی استئوبلاست ها دارند. 

وزن بدن

وزن بدن يک شاخص عمده در تعيين ميزان توده ی استخوانی است. هر چه وزن کم تر باشد ميزان توده ی استخوانی نيز کم تر است. دختران جوان در سنين قبل از قاعدگی ممکن است با اندک ضربه دچار شکستگی استخوان شوند زيرا به دليل رشد سريع ، طول استخوان بدون زياد شدن توده ی استخوانی افزايش يافته است. مردان جوان دارای اضافه وزن که توده ی استخوانی کمی دارند نيز ممکن است دچار شکستگی شوند. 

شيردهی

يک کاهش توده ی استخوانی قابل توجه ولی گذرا مخصوصا” در گردن استخوان ران و ستون فقرات کمری در مادرانی که شش ماه يا بيشتر شيردهی دارند اتفاق می افتد. استفاده از مقادير کافی کلسيم و ويتامين D در مادران شيرده از اهميت اساسی برخوردار است. اگر خانم ها تغذيه ی مناسبی نداشته باشند بعد از چندين بارداری و شيردهی موفق دچار کاهش شديد توده ی استخوانی خواهند شد.

ورزش

تداوم سلامت استخوان نياز به در معرض قرارگيری فشارهای تحمل وزن دارد. يک نغذيه صحيح به همراه ورزش از سنين 10 تا 20 سالگی برای برخورداری از رشد اسکلتی، افزايش توده ی استخوانی و افزايش ابعاد استخوان ران بسيار با اهميت است. اعتقاد بر اين است که فعاليت فيزيکی مخصوصا” ورزش های بالا تنه موجب افزايش توده ی استخوانی می شود. عدم ورزش و نداشتن تحرک موجب از دست رفتن توده ی استخوانی و يا عدم تشکيل توده ی استخوانی جديد می گردد.

ورزش برای کاهش شناسه های التهابی اسکلتی در سالمندان رنجور مفيد است. تنشی که به علت انقباض عضلات در يک وضعيت عمود در برابر کشش جاذبه اعمال می شود عمل استئوبلاست ها را تحريک می کند.

بی حرکتی در درجات مختلف موجب از دست رفتن توده ی استخوانی می شود. افراد زمين گير يا آرميده در بستر به طور شايع مبتلا به پوکی استخوان می شوند. فضانوردانی که تنها چند روز در وضعيت بی وزنی به سر می برند دچار کاهش توده ی استخوانی مخصوصا” در اندام تحتانی می شوند.  

فقدان قاعدگی

فقدان قاعدگی در هر سنی يک عامل خطر عمده و تعيين کننده در بروز استئوپروز در زنان است. شتاب در از دست رفتن توده ی استخوانی همراه با يائسگی طبيعی يا ناشی از جراحی زمانی که توليد استروژن از تخمدان ها متوقف می شود اتفاق می افتد. 

هرگونه قطع قاعدگی خواه به علت ورزش شديد، خواه به علت بی اشتهايی عصبی و نخوردن غذا و يا به هر علت ديگری با کاهش توده ی استخوانی همراه خواهد بود. تراکم استخوانی در زنان ورزشکاری که پريد نمی شوند، 25 تا 40 درصد کمتر از حد طبيعی است. زنان جوانی که “سه گانه”ی اختلال تغذيه، عدم قاعدگی و کاهش توده ی استخوانی را دارند در معرض شکستگی های استخوانی هستند. ممکن است تجويز داروهای ضد بارداری، مکمل های کلسيم و ويتامين D برای اين بانوان جوان بسيار سودمند باشد.  

ريزمغذی ها

کمبود ريز مغذی ها به عنوان عوامل تأثيرگذار در ايجاد استثوپروز تشخيص داده شده است. کمبود ويتامين D در مناطقی که از آفتاب بی بهره اند يکی از اين موارد است.

داروها

تعدادی از داروها چه از طريق اختلال در جذب کلسيم و چه از طريق تحليل کلسيم در استخوان موجب استئوپروز می شوند. برای مثال داروهای کورتونی سوخت و ساز ويتامين D را مختل می کنند و موجب کاهش استخوان می شوند. دريافت مقادير بيش از حد هورمون تيروئيد در طول زمان موجب کاهش توده ی استخوانی می شود. داروهايی که سبب از دست رفتن کلسيم و ايجاد پوکی استخوان می شوند عبارتند از:

ضد اسيدهای حاوی آلومنيوم، کورتن ها، سيکلوسپورين، هپارين، فوروزمايد و تيازيدها، ليتيوم، متوتروکسات، فنوباربيتال، مشتقات فنوتيازينی، فنی توئين، هورمون تيروئيد، تتراسايکلين 

پيشگيری از استئوپروز و شکستگی ها

طولانی شدن اميد به زندگی در مردم ضرورت پيشگيری از استئوپروز را عيان می سازد. دستورات تقريبا” برای همه يکسان است: دريافت مقادير کافی از کلسيم و ويتامين D ، ورزش های کششی و تحمل وزن در طول زندگی، پرهيز از تدخين، خودداری از نوشيدن نوشابه های الکلی و پلکانی که احتمال سقوط از آن وجود نداشته باشد. 

چه غذايی نخوريم؟*

•اگزالات: چايی، شکلات، قهوه، نسکافه، کولا، کاکائو

•Fast food 

•غذاهای کنسرو شده و دارای ماندگاری طولانی

•چربی های جامد و ترانس

•کربوهيدرات های تصفيه شده: شکر، قند، غلات خيلی تصفيه شده، انواع کيک و کلوچه، انواع بيسکويت، نان سفيد و فانتزی

•نمک

•نان گندم تخمير نشده

چه غذايی بخوريم؟*

• پروتئين حيوانی: گوشت کم چرب ران گوساله و بره، تخم مرغ، گوشت بوقلمون و گوشت طيور خانگی، انواع تخم پرندگان

•جگر کم چرب( گوساله يا بره )

•غذاهای دريايی: ماهی آزاد، شاه ماهی، ماهی cooly ، ماهی تن، روغن کبد ماهی cod 

•ميوه های مغز دار: بادام، پسته، فندق، گردو

•دانه های روغنی: لوبيای سويا، مغز کدو، کنجد با پوست، آفتاب گردان

•غلات کامل: جو ، جوانه گندم

•حبوبات

•سبزيجات: سبزی های رنگی، انواع کلم، پونه، سبزی های معطر

•ميوه های رنگی، مرکبات، انجير، سيب، طالبی، برگه زردآلو، انواع کشمش

•شير کم چرب، کشک( شور نباشد)، انواع پنير

•ادويه ها: پودر خردل، زنجبيل، زيره سياه

مکمل درمانی*

 معمولا” تجويز کلسيم ( 1000 ميلی گرم در روز ) و ويتامينD ( 800 تا 1000 واحد در روز ) در بيمارانی که تحت درمان با داروهای ضد بازجذب يا افزاينده ساخت استخوان هستند پيشنهاد می شود. 

*نقل از کتاب غذا درمانی و مکمل درمانی تأليف اينجانب

ورزش

آکادمی پزشکی ورزشی آمريکا برای تأمين سلامت استخوان در دوره ی بزرگسالی ورزش های تحمل وزن را هفته ای سه تا پنج بار و ورزش های مقاومتی را هفته ای دو تا سه بار پيشنهاد می کند. به نظر می رسد پياده روی و شنای منظم در سالمندان زياد مؤثر نباشد. انجام ورزش های فعال تر مثل ورزش های تحمل وزن و پياده روی با شدت بيشتر تأثيری مثبت بر توده ی استخوانی دارد.

ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

کد امنیتی را وارد نمایید *