دیابت و بهداشت دهان و دندان

اگر شما دچار دیابت هستید، باید بدانید که قسمت های مختلف بدن تان با میزان قند خون تان تنظیم می شود و دهان و دندان شما هم از این قاعده مستثنا نیست….

دیابت خطر ابتلا به پوسیدگی دندان ، از دست دادن دندان ها، بیماری های لثه، خشکی دهان و انواع مختلف عفونت ها را افزایش می دهد و علاوه بر این، کاهش بهداشت دهان و دندان شما، مشکلات دیابتی تان را تشدید می کند؛ زیرا عفونت ها می توانند قندخون را بالا ببرند و در نتیجه، نیاز به انسولین برای تحت کنترل درآوردن بیماری بیشتر می شود. در این باره با دکتر محمود دوستی، دندانپزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفتگویی کرده ایم که می خوانید.

▪ دیابت چگونه به دهان و دندان بیماران دیابتی آسیب می رساند؟

ـ افراد مبتلا به دیابت به دنبال ایجاد پلاک میکروبی در دهان سریع تر و با شدت بیشتری با تخریب لثه مواجه می شوند. البته باورهای غلطی مبنی بر تخریب حتی بافت های لثه در بیماران دیابتی وجود دارد که افراد تصور می کنند در صورت داشتن بیماری دیابت، حتما به بیماری های لثه نیز دچار می شوند؛ در حالی که علت اصلی در بیماری لثه ایجاد پلاک میکروبی در دهان است و دیابت ایجادکننده بیماری لثه نیست، بلکه می تواند به عنوان یک فاکتور مستعدکننده برای بیماری لثه شناخته شود.آبسه های لثه نیز در افراد دیابتی شایع تر است و این شیوع به علت کاهش توان دفاعی بدن دیابتی ها در مقابل عفونت است اما در افرادی که دیابت آنها کنترل شده باشد، معمولا این عوارض را انتظار نداریم. به عبارت دیگر، عوارض دیابت، از جمله مشکلات دهان و دندان، معمولا برای افرادی صدق می کند که کنترل مناسبی بر بیماری دیابت خود ندارند.

▪ آیا مشکلات دهان و دندان در دیابتی ها با نشانه خاصی بروز می کند؟

ـ بله؛ قرمزی، تورم و التهاب لثه، خون ریزی از لثه، لق شدن و یا حساس شدن دندان ها، بوی بد دهان و ضربان دار شدن لثه ها به عنوان نشانه های بیماری لثه در این بیماران محسوب می شود که این می تواند به عفونت لثه و استخوان های نگه دارنده دندان منجر شود. اگر هم التهاب پیشرفت کند، لثه ممکن است از سطح دندان ها دور شود و دندان ها سست شوند و بیفتند. از دیگر مشکلات شایع دهان در افراد دیابتی، عفونت های قارچی دهان است. این قارچ ها گاهی به صورت ضایعات سفیدرنگ هستند که در اصطلاح برفک نامیده می شوند ولی گاهی نیز علامت ظاهری ندارند و تنها موجب سوزش دهان می شوند. این نوع ضایعات باید توسط دندانپزشک معاینه شده و به طور مناسب درمان شوند. به همین دلیل بیماران دیابتی با دیدن کوچک ترین مشکل لثه ای باید به دندانپزشک مراجعه کنند. البته درمان در افراد دیابتی تفاوتی با سایرین ندارد و در صورت تشخیص پزشک برای جراحی، باید قند خون فرد دیابتی کنترل شده باشد و اصول درمانی خاصی برای کاهش احتمال عفونت این افراد صورت می گیرد.

▪ می توان از این مشکلات پیشگیری کرد؟

ـ بله؛ توصیه همیشگی من به بیماران دیابتی این است که سطح قند خون خود را در حد طبیعی نگه دارند و حداقل روزی یک بار از نخ دندان استفاده کنند؛ زیرا نخ دندان به پیشگیری از تشکیل پلاک های دندانی کمک می کند. در عین حال، بعد از هر وعده غذایی باید مسواک زد و برای این کار حتما باید از یک مسواک نرم استفاده کرد. حرکت مسواک نیز باید ملایم و چرخشی باشد. اگر از دندان مصنوعی استفاده می کنید، بهداشت و روش نگهداری صحیح آن را از دندانپزشک خود بپرسید زیرا در صورتی که دندان های مصنوعی شل باشند و یا با بافت های زیرین تطابق نداشته باشند موجب ایجاد زخم می شوند و این زخم ها در کوتاه مدت درمان پذیر نیستند. بنابراین مراجعات دوره ای (هر ۶ ماه یک بار) به دندانپزشک و معاینات دقیق و منظم لثه، دهان و دندان ها کاهش بروز مشکلات را به همراه دارد.

▪ اکثر بیماران دیابتی از خشکی دهان شکایت دارند. آیا این مشکل می تواند سلامت دهان و دندان دیابتی ها را به خطر بیندازد؟

ـ بله؛ خشکی دهان از مهم ترین مسایلی است که افراد دیابتی به علت مصرف داروهای دیابت با آن دست به گریبان اند. در افراد با دیابت کنترل نشده، میزان بزاق کاهش می یابد و به دنبال آن شستشوی دندان ها توسط بزاق کم شده و احتمال پوسیدگی افزایش پیدا می کند. به همین دلیل اگر دیابت دارید و دچار خشکی دهان هستید، باید مراقبت های بهداشتی از دهان و دندان تان را افزایش دهید و از دهان شویه فلوراید برای پیشگیری از پوسیدگی استفاده کنید. موادی به نام بزاق مصنوعی نیز وجود دارند که در مورد آنها می توانید از دندانپزشک تان سوال کنید. حتی مکیدن آب نبات و جویدن آدامس بدون شکر هم می تواند از گزینه های پیشنهادی دندانپزشک شما باشد. از طرفی، خشکی دهان موجب ورم و زخم در بافت های دهان می شود.

▪ سیگار هم در بروز بیماری های دهان و دندان دیابتی ها نقش دارد؟

ـ بله؛ سیگار علاوه بر ایجاد بیماری های قلبی و سرطان، احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش می دهد. در واقع، سیگاری ها ۵ برابر بیشتر از غیرسیگاری ها احتمال دارد به بیماری های لثه مبتلا شوند. اگر فردی سیگاری و در عین حال دچار دیابت باشد و در محدوده سنی ۴۵ سال یا بیشتر باشد، وقوع بیماری شدید لثه در او ۲۰ مرتبه از فرد غیرسیگاری و غیرمبتلا به دیابت بیشتر خواهد بود. در عین حال، سیگار کشیدن مشکل خشکی دهان را نیز چند برابر خواهد کرد.

▪ و سوال آخر اینکه دیابتی ها هنگام مراجعه به دندانپزشک باید به چه نکاتی توجه کنند؟

ـ اگر دیابتی هستید، حتما قبل از رفتن به مطب دندانپزشکی، داروها و انسولین خودتان را مطابق معمول مصرف کنید و حتما انسولین اضافی به همراه داشته باشید. در ضمن، یک خوراکی قندی مناسب مثل آب میوه یا آب نبات هم همراه تان باشد. اگر هم مرتب دچار افت قند خون می شوید، حتما دندانپزشک تان را از نوع و تعداد این حملات باخبر کنید. تاکید می کنم که بهبود زخم در افراد دیابتی کندتر از افراد سالم انجام می شود و حتما باید دستورات بعد از اعمال دندانپزشکی که به شما داده می شود را به خوبی اجرا کنید تا به مشکل عدم بهبود زخم ها برخورد نکنید.

   محبوبه رحیمی